Har bir mo'min-muslimaning hayot tarzi sunnatga muvofiq shakllangan bo'lishi lozim. Shariatimizda ham sunnatga alohida e'tibor beriladi. Xo'sh,biz shu sunnatning bir bo'lagi,ya'ni musulmon inson asli qanday taomlanishi haqda nimalar bilamiz ? Keling,birma bir bilishimiz lozim bo'lganlarni bilganlar yana bir eslaymiz,bilmaganlar esa o'rganamiz...
Avvalo,Taomlanishning farz (bajarilishi muhim bo'lgan amallar) haqida. "Farzi ayn " kitobida taom yeyishda 4 farz borligi qayd etilgan. Ulardan birinchisi xalqum pokligidir. Ya'ni tanovul qilinayotgan taom dinimiz nuqtayi nazaridan halol bo'lishi va halol yo'llar bilan topilishi lozim. Ikkinchi farzi- Rizqning Alloh taolodan ekaniga iqror bo'lish. Har bir mo'minning e'tiqodi shunday bo'lishi kerakki,zotan Alloh taolodan o'zga rizq berguvchi yo'qdir. Uchinchi farzi- nasibaga rozi bo'lish. Rizqni Alloh taolo berar ekan,kimga qancha berishni ham o'zi biladi. Alloh taoloning berganiga rozi bo'lib,uni ziyoda etishni so'rash mo'minning hislatidir. To'rtinchi farzi- taom quvvatini gunohga sarflamaslik. Yeyilgan narsaning tanaga quvvat bo'lishi Alloh marhamatidir. Bu olingan quvvat,kuchni gunohga emas,toat-ibodatga sarflash ayni ubudiyat bo'lishi bilan birga,nasibaning farovon bo'lishi garovi.
Endi keyingilari ovqatlanishni shariatga muvofiq qoidalari,odoblari :
Ne'matlar va lazzatlarni Allohdan deb bilish; Luqmaning halolidan kelishiga e'tiborli bo'lish; Ibodatga quvvat bo'lsin deb niyat qilish; Dasturxonda ichkilik kabi harom narsalar bo'lmasligi; Ovqatlanishdan avval qo'lni yuvish; Ochqamasdan turib taomlanish,tik oyoqda yeb-ichish,sog'liqqa zararli narsalarni iste'mol qilishdan saqlanish; Chaqirilmasdan va taom keltirilmasdan burun dasturxonga o'tirmaslik ; Dasturxon atrofida xonadon a'zolarining jam bo'lishi; Taomni xonadon kattalari,uy egasi boshlab berishi; Yeyishni tuzdan boshlash; " Bismilloh " bilan boshlash va o'ng qo'lda yeb-ichish ; Idishning chetidan va o'zining oldidan olish; Taomni juda issiq ham,juda sovuq ham iste'mol qilmaslik ; Nonni ikki qo'l bilan bo'lish; Luqmani kichik-kichik olib,shoshmasdan chaynash; Taomni yaxshi chaynamay turib yutmaslik; Og'izdagi luqmani yutmay turib,taomga qo'l cho'zmaslik; Og'izda ovqat bilan gapirmaslik; Boshqalarning luqmasiga nazar solmaslik ; Yo'tal tutganda yoki aksirish kelganda og'izni to'sish; Dasturxon boshida faqat yaxshi narsalar haqida gapirish; To'ygandan keyin yemaslik; Musofirdan,mehmondan oldin taomdan qo'l tortmaslik; Qorinning uchdan birini taom, birini ichimlik,yana birini havo uchun ajratish; Isrofga yo'l qo'ymaslik ; Dasturxondagi ushoqlarni terib yeyish yoki jonivorlarga berish ; Suvni uch nafasda ichish ; Terlab turib, och qoringa,ovqat bilan birga,shirinlik va meva yegandan keyinoq suv ichishdan tiyilish ; Yeyishni tuz bilan tugatish, Allohga Hamd va Istig'for aytish ; Ovqatdan keyio qo'lni yuvish,tishlarni misvok yoki cho'tka bilan tozalash; Taomlanib,qorin to'yishi bilan yotib olishdan saqlanish.
Faqih (rahimahulloh) aytadilar; Kishi taomdan oldin va keyin ikkala qo'lini yuvishi mustahabdir,chunki bunda baraka bor. Yana Faqih aytadilar : Issiq taomni yema,chunki Rasululloh ( sollallohu alayhi vasallam) : " Taomni sovutinglar,chunki issiq taomda baraka yo'q. Taomni hidlamanglar,chunki hayvonlar shunday qiladi"deganlar. Nabiy (sollallohu alayhi vasallam) yana: "Taomni yirtqich hayvonlar hidlaganidek hidlamanglar,taom va ichimlikka puflamanglar,chunki bu yomon odatdir"dedilar. Demak,issiq choyni puflab sovutishga o'rganganlar bu odatlarini tashlashlariga ushbu hadis kifoya qiladi.
Ushbu bitilganlarni,shariatimiz buyurgan va qaytarganlarini hozirda butun dunyo olimlari ma'qullamoqda. Necha million yil avval bitilganlarni hozirgi zamon professorlarini o'zligicha kashf qildim deb xomtama bo'lmoqdalar. Qur'on va Sunnatga muvofiq yashash Farovon hayot kalitidir...
Rahmat sizga alloh rozi b6lsin. . . + AGAR TA'OMLANIWDAN OLDIN BISMILLAH YODINGIZDAN KÔTARILSA HATTOKI DEYARLI OXIRIGA KELGAN BØLSANGIZ HAM WUNDAY DENG "AVVALIDA HAM-OXIRIDA HAM ALLOH ROZILIGI U/N BISMILLAHIR POHMANIR ROHIM" DAN BOSHLADIM DENG.
Nabiy (sollallohu alayhi vasallam) deydilar: "Birortangiz taom yesa,Alloh taoloning ismini zikr qilsin,oldidan olib yesin,o'ng qo'li bilan yesin,taomni ustidan boshlab yeyishdan saqlaninglar,chunki ustidan baraka tushib turadi. Birortangiz chap qo'li bilan yeb ichmasin,chunki shayton chap qo'li bilan yeb ichadi. Agar birortangizning kechki ovqati idishga qo'yilsa,to ko'tarilguncha turmasin. Taomni ko'pchilik bo'lib yenglar,shunda baraka bo'ladi"
Oysha onamiz Rasulullohdan (sollallohu alayhi vasallam) rivoyat qiladilar: "Agar birortangiz ovqatlansa,boshida "Bismillah" desin,esidan chiqsa,oxirida "Bismillah"desin. Kim har bir yegan luqmada " Bismillah" desa,qiyomat kunida yegan narsasi haqida hisob-kitob qilinmaydi",dedilar. O'ng qo'ldan yeyish sunnatdir.
Qo'lni artishdan oldin barmoqlarni yalash sunnat. Tark qilish esa,takabbur ajamlarning ishidandir,shuningdek,idishni yalash ham sunnat. Aytiladiki,idish uni yalagan kishi uchun Istig'for so'raydi.
Nabiy (sollallohu alayhi vasallam) : " Alloh va farishtalari barmoqlarini yalagan kishilarga salovot aytadi"deganlar.
Dasturxonga tushgan narsani yeyish ham sunnat. Hajjoj Salamiy rivoyat qilgan hadisda aytiladi. Nabiy (sollallohu alayhi vasallam): " Kim dasturxonga tushgan narsani yesa,rizqi keng bo'ladi. Shunda u o'zining ,bolasining va bolasining bolasi haqqiga vafo qiladi",deganlar.
Mevani po'chog'i bilan bir tovoqqa qo'ymaslik sunnatdir. Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) xurmo bilan danagini bir tovoqqa solishdan qaytarganlar. Abu Bakr Huzaliy Atodan rivoyat qilinadi: Rasul sallallohu alayhi vasallam: Agar taomda 4 ta xislat topilsa,uning sharti to'liq bo'ladi: haloldan bo'lsa,yeyilganda Alloh taoloning ismi zikr qilinsa,so'ng ko'p qo'l unga uzatilsa va tanovuldan keyin Alloh taologa hamd aytilsa",dedila. Abu Lays Samarqandiy "Bo'stonul orifiyn"
