Ўқувчиларимизнинг кўз касалликларига доир йўллаган саволларига тиббиёт фанлари номзоди, олий тоифали шифокор-офтальмолог Илҳом СОЛИЕВ жавоб беради.
«Кўзойнак тақайми ёки линза?»
— 19 ёшдаман. Кўриш қобилиятим яхши бўлмагани учун кўзойнак тақиб юраман. Яқинда бир танишим линза тақишни маслаҳат берди. Контакт линзаларидан фойдаланиш учун таъқиқлар, мумкин бўлмаган ҳолатлар йўқми?
Нигора, талаба, Сурхондарё вилояти
— Кўзойнак ёки линза тақиш аввало ўз хоҳишингизга боғлиқ. Масалан, уйда кўзойнак, меҳмондорчиликка борганда линза тақишингиз мумкин. Лекин кўриш қобилиятингиз яхши бўлмаса, албатта ё унисини, ё бунисини албатта тақишингиз керак. Акс ҳолда кўзнинг кўриш қобилияти баттар тушиб кетади.
Контакт линзаларни тақиш учун мутлақ таъқиқлар йўқ. Фақатгина вақтинчалик таъқиқлар бўлиши мумкин. Масалан, сурункали конъюнктивитда аввал албатта даволаниб, кейин линза тақиш лозим.
Компьютерда ишловчилар учун…
— Менинг ишим компьютер билан боғлиқ. Кўриш қобилиятим ёмонлашганини ишимга боғлашяпти. Лекин интернетда замонавий компьютерларнинг кўзларга салбий таъсири йўқлиги ҳақида ўқигандим. Унда нега кўзларим олдингидек ўткир эмас? Ёки мен ўқиган маълумотлар нотўғрими?
Дилшод Каримбоев, дастурловчи, Қашқадарё вилояти
— Сиз ўқиган маълумотни мутлақ ёлғон дея олмайман. Ростдан ҳам илгаригиларига нисбатан замонавий компьютерларнинг зарари камроқ. Лекин бу организмнинг бошқа аъзоларига тегишли гап, кўз учун эмас. Чунки компьютер қаршисида мунтазам ўтириш таъсирида кўз ичи мушаклари толиқиб, зўриқади. Натижада кўзнинг нур синдириш қобилияти ўзгаради ва кўриш қобилияти пасаяди. Ўйлашимча, сиз вақти-вақти билан компьютердан узоқлашиб, кўзлар учун муайян машқларни бажариб туриш лозимлигини хаёлингизга келтирмагансиз. Кўриш қобилиятингиз компьютер қаршисида мунтазам ишлашингиз оқибатида ёмонлашган. Офтальмолог-шифокорга учраб, тегишли текширувлардан кейин муайян тавсияларни олинг. Кейин эса кўриш қобилиятингиз янада ёмонлашмаслиги учун машқлар бажариб, кўзларингизга вақти-вақти билан дам бериб туринг. Мунтазам машқ қилиш кўриш қобилиятини сақлаш ва яхшилаш, узоқни кўра олмаслик ҳамда бошқа кўз касалликларининг олдини олишда жуда муҳим. Умуман, доимий равишда компьютерда ишловчилар кўзлардаги зўриқишни бартараф этиш учун қуйидаги қоидаларга амал қилишлари керак:
·ҳар 1-2 соатда нигоҳларингизни бошқа томонга йўналтиринг: 5-10 дақиқа узоқларга боқинг.
·дам олиш учун кўзларингизни 1-2 дақиқа юминг.
·кўз, бўйин, елка мушаклари учун машқлар бажаринг.
·12-14 ёшли болалар ҳар 45 дақиқада, 15-17 ёшдан бошлаб эса ҳар соатда танаффус қилиш тавсия этилади. Танаффус 15 дақиқадан кам бўлмаслиги керак.
Уй шароитидаги «тез ёрдам»
— Кўриш қобилиятини яхшилаш учун уй шароитида қандай машқлар бажариш мумкин?
Дилбар Шербоева, уй бекаси, Бекобод тумани
Кўриш қобилиятини яхшилаш учун қуйидаги машқлар жамланмасини тавсия этамиз:
1.Кўзларни горизонтал (ўнгга-чапга) ҳаракатлантиринг.
2.Кўз олмаларини вертикал (тепага-пастга) ҳаракатлантиринг.
3.Айланма ҳаракатлар: соат стрелкаси бўйича ва тескари йўналишда.
4.Кўзларни тез-тез жадал суръатда юмиб-очинг. Маҳкам юмиб, катта қилиб очинг.
5.Кўзларни диагонал бўйлаб ҳаракатлантиринг: қорачиқларни чап пастки бурчакка оғдириб, кейин нигоҳларни ўнг томон тепага йўналтиринг.
6.Кўзларни бурун томонга йўналтиринг. Бунинг учун қаншарга бармоғингизни қўйиб, унга қаранг.
7.Киприкларингизни тез-тез пирпиратинг.
8.Дераза ёнига бориб, яқиндаги яхши кўриниб турган буюмга (масалан, дераза ортида ўсган дарахт шохига ёки ойна ёриғига) қаранг. Ойнага кичкина қоғоз ёпиштириб қўйиб қараш ҳам мумкин. Кейин нигоҳингизни узоққа (деразадан ташқарига) йўналтиринг, максимал даражада узоқликдаги буюмларни кўришга ҳаракат қилинг.
Ҳар бир машқни ҳар бир йўналишда камида 6 марта такрорланг.
«Катаракта. Операция қилдириш шартми?»
— Онамга катаракта деб ташхис қўйишди ва операция қилиш кераклигини айтишди. Операциясиз кўриш қобилиятини яхшилаб бўлмайдими? Катарактани олиб ташлаш операциясидан кейин кўриш қобилияти яхшиланса-да, лекин бир неча ойдан сўнг яна ёмонлаша бошлайди, деб эшитгандим…
Дилафруз Садриева, тадбиркор, Қарши шаҳри
— Кўриш қобилиятини тиклаш учун катарактани албатта олиб ташлаш керак. Операциядан кейин кўриш қобилиятининг вақтинчалик яхшиланиши ҳақидаги фикр эса нотўғри.
Камдан-кам ҳолларда операциядан кейинги асорат сифатида иккиламчи катаракта юзага келиши ҳоллари кузатилади. Катарактани олиб ташлагандан кейин кўриш қобилиятининг қанчалик яхшиланиши бемор организми ҳолатига ва саломатлик даражасига ҳамда муолажанинг қанчалик муваффақиятли ўтганига боғлиқ бўлади.
«Чекманг, кўзларингиз хиралашади!»
— Турмуш ўртоғим охирги пайтларда кўриш қобилияти ёмонлашаётганидан шикоят қиляпти. Эшитишимча, бунга чекишнинг ҳам таъсири бор экан. Шу ростми?
Саида Саломова, уй бекаси, Самарқанд вилояти
— Ҳа, рост. Чекиш кўриш қобилиятига жуда ёмон акс этади. Чунки бу қон томирларига салбий таъсир кўрсатади, уларнинг торайишига олиб келади. Айниқса, бутун тўр пардани қопловчи майда капиллярларга хавфли таъсири бор.
Хулоса
Дунё статистикаси бўйича ер юзидаги ҳар учинчи инсон кўзлар билан боғлиқ муаммолардан азият чекади. Сиз улар қаторига қўшилишни истамасангиз, бу ўз қўлингизда! Лекин шуни ҳам инобатга олинг: кўриш қобилияти аста-секинлик билан бузилади ва қайта тикланиши ҳам ана шундай аста-секинлик билан юз беради. Агар кўзларга боғлиқ муаммоингиз бўлса, билингки, кўриш қобилиятингизни «бузиш» учун бир йил «уринмагансиз». Энди уни тузатиш учун фақатгина шифокордан мўъжиза яратишини кутиб ўтирмасдан, ўзингиз ҳам жон-жаҳдингиз билан курашишингиз лозим. Бунинг учун организмингизга қулоқ тутинг ва у билдираётган «сигнал»ларга беэътибор бўлманг. Ахир саломатликка ҳам муносиб бўлиш керак.
|
