Inson hayotining katta qismini uyquda o‘tkazadi va tushlar ko‘radi. Tilsimlarga boy bo‘lgan uyqudagi bu jarayon olamga qanchadan qancha kashfiyotlar sovg‘a qilganini bilasiz-mi? Hatto Londonda inson tushlarini o‘rganuvchi assotsiatsiya faoliyat yuritadi. Bu tashkilot xodimlari har yili yil davomida o‘zlariga taqdim qilingan eng mazmunli tushlar tanlovini ham o‘tkazadilar. Quyida mashhur odamlar tomonidan tushida ayon bo‘lgan kashfiyotlarning bir nechtasini e’tiboringizga havola etamiz.
* Bir kuni uzoq izlanishlardan charchab qolgan Medeleyevni uyqu bosadi."Men elementlar joy-joyiga qo‘yilgan jadvalni aniq ko‘rib turardim. Uyg‘ondim-da, qog‘oz parchasiga hamma ko‘rganlarimni tushirib, yana uxladim”, – degandi u tushini ta’riflarkan. Shunday qilib, qirq darajali aroq kashfiyotchisi bo‘lib uxlagan Mendeleyev olamshumul «Davriy jadval» egasi bo‘lib uyg‘ondi.
* «Men tushimda juda qo‘rqinchli va xunuk ayol qiyofasini ko‘rdim. Lekin u asta-sekin go‘zal va latofatli qizga aylana boshladi, endi uning chiroyidan zavqlana boshlashim bilan u yana xunuk bir yalmog‘izga aylandi ». Agar Dante shu tushni ko‘rmagania, siz bilan biz «Ilohiy komediya» asarini o‘qimagan bo‘lar edik. Vaqt o‘tib, tushlar uning o‘g‘li Yakopga ham yordam berdi. U qo‘lyozmalarning bir qismini yo‘qotib qo‘yganida, tushiga otasi kirib, uni qog‘ozlar turgan joyga olib bordi.
* Kimyogar Kekule benzolning molekulyar tuzilishining oxiriga yeta olmay juda qiynalib ketdi. Bir kuni uning tushiga antik afsonalar obrazi – dumini og‘ziga solib turgan ilon kiradi. Olim uyg‘onganida muammoning oxiriga yetgan, benzolning molekulasi – aylana ekanligi aniqlangandi. Bu fikr evaziga buyuk kimyogar ilonni qirol dorixonalarining vitrinasiga chizdirib qo‘ydi. Yillar davomida ilon dorixonalar qirolichasiga aylandi.
* Kashfiyotchi, yangi fizikaning asoschisi Nils Bor bilan ham shunday voqea sodir bo‘lgan. U tushida gazlardan iborat yonayotgan quyosh ustida o‘tirar, uning atrofida esa, ingichka iplar bilan bog‘langan planetalar aylanardi. Birdaniga quyoshdagi gaz quyuqlasha boshladi va quyosh hamda sayyoralarning hajmi kichiklashib ketdi. Bor uyg‘onganida atomning tuzilishi haqida aniq fikrga kelib bo‘lgandi.
* Tikuv mashinasi ixtirochisi Elias Xouvu uzoq vaqtgacha igna quloqchasini qanday qilib teskari tomondan ip tushadigan qilib o‘rnatishni topa olmay garang edi. Bir kuni u tushida o‘zini nayzalarini o‘qtalib qo‘shiq kuylayotgan yovvoyi qabila odamlari orasida ko‘rdi. Mo‘’jizani qarang: ularning nayzalari tig‘i yonida quloqchalar bor ekan. Shunday qilib, 1845 yildan insonlar tikuv mashinasidan foydalana boshladilar. Kimningdir tushiga nayzalar kirsa, mashhur "AN” samolyotlarining otasi aviakonstruktor Oleg Antonovning tushiga samolyotning dumi kiribdi. "Men mashhur yuk tashuvchi ulkan samolyot «Antey»ning dum qismi ustida bosh qotirib hech oxiriga yeta olmadim. Chizaman, o‘chiraman, lekin hech o‘xshamas edi. Bir kuni yarim kechasi tushimda hech qayerda ishlatilmagan samolyot dumini ko‘rdim. Taajubdan uyg‘onib ham ketib, dumning suratini chizdim va yana uxlab qolibman. Ertalab chizmani ko‘rib, oddiy va qulay usul nega oldin miyamga kelmagan ekan deb rosa o‘ylanganman”, – degandi u.
* Yozuvchi Meri Shelliga oson bo‘lmagan, chunki tunda uning yoniga Frankenshteyn keladi. «Men yakka o‘zi g‘alati mavjudot ustida bosh qotirayotgan ranglari oppoq olimni ko‘rib turardim. U kuchli dvigatel yordamida odam qiyofasidagi badbashara mahluqni harakatga keltirdi». «Frankenshteyn» unga Darvinning galvanizatsiya va o‘likni tiriltirish ustida olib borgan tadqiqotlari haqidagi kasbdoshlari bilan bo‘lgan suhbatdan so‘ng kirgan.
* Ba’zi tushlar mashhur ssenariyga ham aylanishi mumkin. 1982 yili u paytda hali taniqli bo‘lmagan Jeyms Kemeronning tushiga bir qizni o‘ldirish uchun yerga yuborilgan yarimrobot odam kiradi. Bir yildan keyin kinoijaralarda «Terminator» kinofilmi namoyish etiladi. Bundan oldinroq 1972 yili Kemeronning onasi tushida uch metrlik moviy ayolni ko‘radi. Kemeron yosh paytidan o‘z daftarchalariga ko‘k odamchalarni chizardi. Nihoyat u kinematograf tarixida eng kassabop deb tan olingan «Avatar» filmini suratga oldi.
