Buyuk yaratuvchimiz bizga mushtdek yurak ato etmishki, uning vazifalaridan biri sevmakdir. Donishmand parvardigorimiz o’sha hassos yurakda yaralgan hissiyotni boshqarib turish uchun aql ne’matini ham berdi. Bu ne’mat barcha insonlarda bor. Lekin shunga qaramay barcha insonlar aqilliy emaslar. Nega? Chunki "aqilliy odam” deb hissiyotni aqliga bo’ysundira olgangina odamlarga aytiladi. Sevgi masalasida ham shunday. Aqilliy odam avval o’ylanib, undan keyin sevadi, yohud sevgi niholi yuragiga qadalib qolsa, aqliga murojaat qiladi: "Men mana shu niholni undirsam bo’ladimi?”, "Men unga yoki u menga loyiqmizmi?”, "Agar loyiq bo’lsak bunga qarshi mone kuchlar yo’qmi?”. Mana shu kabi savollarga ijobiy javob bo’lmasa, u niholni avaylabgina yulib olgan ma’qul. Albatta yurak qonaydi. Lekin vaqt degan tabib hozirdir. Ammo aqil qarshi bo’lganiga qaramay, sevi niholini parvarishlayversachi? U holda nihol katta darahtga aylanadi. Ildizlari yurak qariga yetadi. Biroq voqe mone’lik undan ham zabardast. Endi bu darahtni yulib tashlashning iloji yo’q. Faqat qo’porish kerak! Bu mumkinmi! Boyaqush yurak! 

Sevgi masalasida aql bilan hisoblashmaslik natijasida minglab odamlar mana shunday ayanchli holatga giriftor bo’lib yashaydilar. Dunyo sevgisini ( ayollar dunyo matolarining eng afvzalidir) hayotining mazmuniga aylantirib olganlarning, aql ko’zi so’qir bo’lib, ko’p yaxshiliklardan bebahra qoladilar. Bunday holat ma’lum va mashhur Arastuning shogirdida ham ro’y bergan ekan. 

Qissa 

Arastunin eng zukko, ishongan shogirdi bir qizni sevib, ilmga befarq bo’lib qolibti. Unga uylangach esa, ilmdan tamoman uzilib, hatto ustozidan habar olmay ham qo’yibti. Arastu esa uni o’zininga o’rniga Iskandar Maqduniyning vazirlik lavozimiga ko’zlab yurgan ekan. O’shanda donishmand bildirmasdan yigitning go’zal hotiniga qandaydir dori ichiribti. Ayol qattiq bemor bo’lib qolibdi. Gulgun yuzi so’lib, kundan-kun darmoni keta boshlabdi. Yigit avvaliga go’zal yorini o’zi davolamoqchi bo’lib, harchand urunmasin hech qanday natijaga erisha olmabdi. Keyin chor-nochor ustoziga murojaat qilishga majbur bo’libdi. Ustozi unga "Mayli, sen Iskandarning xizmatiga boraver, o’zim davolayman” deb uni saroyga jo’natibdi va ayolga bir dori ichiribdi. Ayol tog’oraga lahta lahta qon, yiring va yana allaqanday shilimshiq narsalarni qayt qilibdi. Vo ajab! Uning butun husnu latofati go’yoki mana shu ahlatlar bilan chiqib ketgandek , hunik va tasqara ayolga aylanib qolibdi! Oradan ma’lum vaqt o’tgach, yigit ta’tilga chiqib, sevikli ustozi va go’zal yorini ko’rishga shoshilibdi. Kelib ne ko’z bilan ko’rsinki, uning oldida avvalgi parivash emas allaqanday tasqara, oriq ayol turganmush! "Mening oyjamol yorim qani?” deb faryod qilibdi yigit. Shunda ustozi uning oldiga tog’oradagi najaslarni qo’yib, ” Mana sening sevganing. Sen shu narsalarni sevgan eding. Go’zal yoringning oyjamoli mana shu moddalardan iborat edi. Sen mana shu narsalar uchun ilmdan, o’zingning kelajagingdan yuz burmoqchi bo’ldin!” debdi. Yigit hatosini anglagach, ustozi ayoliga yana bir giyohdan tayyorlangan malham ichirgan ekan, bir necha kundan keyin, ayoli yana avvalgidak to’lishib, go’zal holatga qaytibdi. O’shanda ustozi unga mana bunday nasihat qilgan ekan: ” Ey o’g'lim bu dunyodagi barcha narsalar foniy va muvaqqatdir. Ularga qattiq muhabbat qo’yma! Agar sevsan abadiy va boqiy Zotni sev! O’shandagina sen bu hayotda adashmaysan va bahtli hayot kechirasan.” 

Shamsuddin Hakimzoda