OTA-ONA HURMATINI JOYIGA QO’YISH, ULARNI E’ZOZLASH
Ota- ona hurmatini joyiga qo’yish, ularni e’zozlash Islom dinimizning negizlaridan birini tashkil qiladi. Bu Qur’oni Karimning bir necha o’rinlarida va hadisi shariflarda belgilab qo’yilgan. “Rabbing mendan boshqaga bandalik qilmangiz va ota- onaga ezgulik qilingiz, deb amr etdi: ulardan birlari yoki ikkovlari ham sening ko’z -o’ngingda qarilik yoshiga yetishgach, ularga “uf...” dema, ularni jerkima, ularga shirin so’zli bo’l! Ular (poyiga) ga mehr-muruvvat (tuyg’usi)dan iborat xokisorlik qanoti ostiga ol va ey rabbim, ular meni yoshligimda tarbiya etkanlari kabi ularga rahm- shavqat ko’rsat, deb iltijo qilgin!” (Al-Isro surasi, 23-24 oyatlar)
Abdulloh ibn Mas’ud r.a.dan rivoyat qilinadi, u kishi dedilar,“Men rasululloh s.a.v.dan qaysi ish Alloh taologa ko’proq yoqadi? , deb so’radim? Shunda u zot o’z vaqtida o’qilgan namoz , dedilar. Shunda men keyinchi, dedim. Ota- onaga ezgulik qilish, dedilar. Men yana keyinchi, deb so’radim. Alloh yo’lida jihod, deb javob berdilar.” (Imom al- Buxoriy rivoyati)
Abdulloh ibn Amr r.a.dan rivoyat qilinadi, payg’ambarimiz s.a.v.:“Kishi ota- onasini haqorat qilishi gunohi azimdir, dedilar. Shunda (sahobalar) : Ey Allohning rasuli, odam ota- onasini ham haqorat qilishi mumkinmi? deyishdi. U zot albatta, bir kishi boshqa bir kishini otasidan suksa, o’zining otasini sukkandek, onasidan suksa, o’z onasini sukkandek bo’ladi, dedilar.” (Imom Muslim rivoyati)
Amr ibn al- Os r.a.dan rivoyat qilinadi, rasululloh s.a.v.dedilar:“Ota rizosi - xudo rizosi, ota g’azabi – xudo g’azabi.” (Imom at- Termiziy rivoyati)
Abu Hurayra r.a.dan rivoyat qilinadi, rasululloh s.a.v.ning huzurlariga bir kishi kelib “Ey Allohning rasuli, odamlar orasida yaxshi munosabatda bo’lishimga birinchi bo’lib eng haqli odam kim? deb so’radi: U zot onang dedilar. U keyinchi, dedi. U zot yana onang, deb javob berdilar. U yana keyinchi, dedi. Yana onang, deb javob berdilar. U undan keyinchi, deb so’radi. Shunda u zot otang, deb javob berdilar.” (Imom al- Buxoruy va Imom Muslim ruvoyati)
Amr ibn al-Os r.a.dan rivoyat qilinadi, “Bir kishi rasululloh s.a.v. oldilariga kelib jihodga chiqishga izn so’radi. Shunda u zot ota- onang hayotmilar? , deb so’radilar. U ha, dedi. U zot unda o’shalarning xizmatini qil, dedilar.”(Imom al-Buxoriy va boshqa muhaddislar rivoyati)
Rasululloh s.a.v.dedilar: “Eng katta gunoh to’g’risida xabar beraymi? Bular – Alloh taologa shirk keltirish va ota- onaning oq qilishidir.” (Imom al- Buxoriy va Imom Muslim rivoyatlari)
Rasululloh s.a.v.dedilar: “Uch toifa kishiga qiyomat kuni Alloh taolo qiyo boqmas: ota- onasi oq qilganlar, ichkilikka ruju qo’yganlar va berganini minnat qiluvchilar.” (Imom an- Nasoiy rivoyati)
Rasululloh s.a.v.dedilar: “Ota- onasi oq qilganlarga Allohning la’nati bo’lsin!” (Al- Hokim an- Naysoburiy rivoyati)
Abu ad- Dardo r.a.dan rivoyat qilinadi, u kishi bunday dedilar, men rasululloh s.a.v.ning mana bunday deganlarini eshitganman: “Ota – (bamisoli) jannatning o’rta eshigi: xohlasang uni qo’ldan chiqaz, xohlasang uni mahkam ushla!”(Imom at- Termiziy rivoyati)
Amr ibn Murra al- Juhaniy r.a.dan rivoyat qilinadi, bir kishi rasululloh s.a.v. huzurlariga kelib: “Ey Allohning rasuli, Alloh taolodan o’zga iloh yo’q ekanligi va siz Allohning payg’ambari ekanligingizga guvohlik berib besh vaqt namozimni o’qisam, moli dunyoyimning zakotini bersam va Ramazon oyi ro’zasini tutsam, bo’ldimi?, dedi. Shunda u zot s.a.v. kimni ota- onasi oq qilmagan bo’lsa, mazko’r aytilgan ishlarni qilib dunyodan o’tsa erta qiyomat kuni payg’ambarlar, siddiqlar va shahidlar bilan mana bu daraja yaqin bo’ladi, deb ikki barmoqlarini birlashtirib ko’rsatdilar.” (Imom Ahmad va Imom at- Tabaroniy rivoyatlari)
Abu Hurayra r.a.dan rivoyat qilinadi, rasululloh s.a.v.dedilar: “Uch toifa kishining qilgan iltijosi (qarg’ishi) beshak qabuldir: nohaqlik ko’rgan kishining, musofirning va otaning o’z farzandini qarg’ashi.” (Imom at- Termiziy rivoyati)
Abu Hurayra r.a.dan rivoyat qilinadi, rasululloh s.a.v.dedilar: “Ota- onaga oq bo’lishdan boshqa barcha gunohlarni- Alloh taolo o’zi xohlaganining jazosini qiyomat kuniga olib qolishi mumkin. Lekin bu gunohning jazosini kishi o’lmasdan oldin, hayotlik chog’ida berib qo’yadi.” (Imom an- Naysoburiy rivoyati)
Muoviya ibn Johima r.a.dan rivoyat qilinadi, Johima r.a. kelib: “Ey Allohning rasuli, jangda ishtirok etishni xohlayman. (Bu borada) siz bilan maslahat qilish uchun keldim, dedi. Shunda rasululloh s.a.v. onang hayotmilar, dedilar. U ha, dedi. U zot (unda borib) xizmatlarini qilgin. Zero jannat- uning oyoglari ostidadir, dedilar.” (Imom an- Nasoiy rivoyati)
Asmo binti Abu Bakr r.a.dan rivoyat qilinadi, u shunday xabar qiladi: “Menikiga mushrik onam (mehmon bo’lib) keldilar, shunda men rasululloh s.a.v.dan oldimga onam kelgandilar, u kishi bilan muomala qilsam bo’ladimi?, deb so’radim. U zot ha albatta, muomala qilaver, deb javob berdilar”. (Imom al-Buxoriy, Imom Muslim va Imom Abu Dovud rivoyatlari)
Oyisha r.a.dan rivoyat qilinadi: “(Bir kuni) rasululloh s.a.v. huzurlariga bir kishi yonida bir qariya bilan kirib keldi. Shunda rasululloh s.a.v. ey falonchi, yoningdagi kishi kim bo’ladi, deb so’radilar. U otam bo’ladilar, dedi. Shunda u zot unda u kishidan oldinda yurma, undan oldin o’tirma, uni oti bilan chaqirma va uni haqorat qilma!, dedilar.”(Imom at-Tabaroniy rivoyati)
|